Μεγάλη Τρίτη - Των Δέκα Παρθένων - Τροπάριο της Κασσιανής!

Στη διάρκεια της Ακολουθίας του Μεγάλου Αποδείπνου, κάθε απόγευμα των ημερών Δευτέρας, Τρίτης, Τετάρτης και Πέμπτης, ολόκληρης της Μεγάλης Τεσσαρακοστής έως και τη Μεγάλη Τρίτη ψάλλουμε: Μεθ ημών ο Θεός γνώτε έθνη και ηττάσθε ότι μεθ ημών ο Θεός, τροπάριο που προέρχεται από την ωδή του Ησαΐα (9ο κεφάλαιο της Παλαιάς Διαθήκης). Λέγεται Απόδειπνος, διότι είναι Ακολουθία που γίνεται (κανονικά) μετά το δείπνο, δηλαδή είναι η βραδινή προσευχή του χριστιανού και Μέγας, λόγω της εκτάσεώς του και για να διακρίνεται από το Μικρό Απόδειπνο. Είναι μία ωραιότατη Ακολουθία που περιέχει και το γνωστότατο τροπάριο:

Μεθ' ημών ο Θεός (Βίντεο)

Κατά τη Μεγάλη Τρίτη επιτελούμε ανάμνηση της περί των δέκα παρθένων γνωστής παραβολής του Κυρίου. Η Εκκλησία μας καλεί να είμαστε έτοιμοι για να υποδεχθούμε, κρατούντες τις λαμπάδες των αρετών μας, τον ουράνιο Νυμφίο, τον Κύριον Ιησού. Αυτός θα έλθει αιφνίδια, είτε ειδικά κατά τη στιγμή του θανάτου μας, είτε γενικά κατά τη Δευτέρα Παρουσία.
Επίσης μας καλεί με την παραβολή των ταλάντων, να καλλιεργήσουμε και να αυξήσουμε τα χαρίσματα που μας έδωσε ο Θεός.
Ο Κύριός μας, ο Ιησούς Χριστός, όταν ανέβαινε στα Ιεροσόλυμα και πλησίαζε προς το εκούσιο Πάθος, έλεγε στους μαθητές Του ορισμένες παραβολές για να τους προετοιμάσει. Μερικές, μάλιστα, τις έλεγε για να καυτηριάσει και να χτυπήσει του Γραμματείς και τους Φαρισαίους. 

Μια από αυτές, των δέκα παρθένων, την είπε για να παρακινήσει μεν όλους προς την ελεημοσύνη, αλλά και να διδάξει όλους μας να είμαστε έτοιμοι πριν μας προλάβει το τέλος του θανάτου. Επειδή έχει πολλή δόξα η παρθενία και για να μη βρεθεί κάποιος που κατορθώνει αυτό, αλλά παραμελεί τις άλλες αρετές και ιδίως την ελεημοσύνη εκτός δόξας, προβάλλει αυτή την παραβολή. Η παρούσα ζωή τρέχει πολύ γρήγορα. Έτσι και οι παρθένες νύσταξαν και κοιμήθηκαν, δηλαδή πέθαναν, γιατί ο θάνατος λέγεται και ύπνος. Καθώς κοιμόντουσαν, στη μέση της νύχτας ακούσθηκε μια δυνατή φωνή που έλεγε: «Νάτος ο Νυμφίος, έρχεται! Βγείτε όλες να Τον προϋπαντήσετε!».
Τότε οι φρόνιμες παρθένες που είχαν φροντίσει να έχουν άφθονο λάδι, συνάντησαν τον Νυμφίο και μπήκαν μέσα στην αιώνια ανάπαυση μαζί Του, όταν ανοίχθηκαν οι πύλες. Αυτές, κοντά στις άλλες αρετές, φρόντισαν να έχουν άφθονο και το λάδι της ελεημοσύνης. Αντίθετα, οι πέντε παρθένες που δεν είχαν αρκετό λάδι, όταν αντιλήφθηκαν τι συμβαίνει, ζητούσαν λίγο από τις φρόνιμες, αλλά μετά θάνατο δεν είναι εύκολο να αγοράσεις λάδι. Αυτές, η παραβολή τις ονομάζει μωρές, γιατί ενώ κατόρθωσαν το δυσκολότερο, την ''παρθενία'', παραμέλησαν το ευκολότερο, καθώς είχαν καρδιές χωρίς ελεημοσύνη. Όποιος λοιπόν κατορθώσει μια αρετή - έστω μεγάλη - αλλά δε φροντίσει και για τις άλλες και ιδίως για την ελεημοσύνη, δεν μπορεί να μπει μαζί με το Χριστό στην αιώνια ανάπαυση.

Το βράδυ της Μεγάλης Τρίτης, ψάλλεται στις Εκκλησίες και ο όρθρος της Μεγάλης Τετάρτης. Το τελευταίο τροπάριο στην Ακολουθία είναι αυτό της ευσεβούς και λογίας ποιήτριας του Βυζαντίου Κασσιανής. Το έτος 830μ.Χ. διοργανώθηκε στην μεγαλόπρεπη αίθουσα των ανακτόρων της Κωνσταντινούπολης μεγάλη σύναξη από τις πιο όμορφες κοπέλες της Αυτοκρατορίας. Η προσέλευση υπήρξε μεγάλη. Παρατάχθηκαν όλες στη σειρά και ο αυτοκράτορας Θεόφιλος περιήλθε μπροστά απ' αυτές για να διαλέξει τη μέλλουσα σύζυγό του, δίνοντας σε όποια θα διάλεγε ένα χρυσό μήλο.

Η ομορφότερη ήταν η Κασσιανή που η ομορφιά της θάμπωσε το νεαρό Θεόφιλο και σ’ αυτήν επρόκειτο να δώσει το μήλο, σύμβολο της προτίμησής του. Θέλοντας όμως να διαπιστώσει αν και η εξυπνάδα της ήταν ανάλογη με την ομορφιά της, της είπε: «Από τη γυναίκα ξεκινούν τα κακά πράγματα», υπονοώντας την Εύα. Η Κασσιανή όμως δεν ξαφνιάστηκε και απάντησε αμέσως: «Αλλά και από τη γυναίκα πηγάζουν τα καλύτερα και τα ευγενέστερα», υπονοώντας την Παναγία που έφερε στον κόσμο το μεγαλύτερο αγαθό.

Ο Θεόφιλος θεώρησε  πως η απάντηση αυτή περιείχε και κάποια προπέτεια και επιπολαιότητα, οπότε έδωσε το μήλο στην επίσης ωραία, αλλά και σεμνή Θεοδώρα.

Η Κασσιανή απογοητεύθηκε από την αποτυχία της και πήρε την απόφαση να αποτραβηχτεί από τον κόσμο και να γίνει μοναχή. Έκτισε με δικά της χρήματα ένα μοναστήρι που πήρε αργότερα το όνομά της, έγινε μοναχή και αφιερώθηκε στη λατρεία του Χριστού και στην ποίηση, συνδυάζοντας έτσι τη βαθειά ευσέβεια και την κλίση της στα γράμματα. Λέγεται μάλιστα ότι μετά την αποτυχία της είπε: «Επειδή δεν έγινα βασίλισσα του πρόσκαιρου τούτου κόσμου, θα γίνω υπήκοος της αιώνιας βασιλείας του Χριστού».

Στο μοναστήρι εκδηλώθηκε το έμφυτο καλλιτεχνικό της ταλέντο και το βαθύ θρησκευτικό της συναίσθημα, συνθέτοντας εκκλησιαστικούς ύμνους και τροπάρια. Εκεί συνέθεσε και το περίφημο ιδιόμελο «Τροπάριο της Κασσιανής» που αργότερα η Ορθόδοξη Εκκλησία το καθιέρωσε ως Δοξαστικό του Όρθρου της Μεγάλης Τετάρτης.

Tο τροπάριο της Κασσιανής (Βίντεο-Μέρος 1ο)

Το τροπάριο της Κασσιανής (Βίντεο-Μέρος 2ο) 
 
Φαίνεται καθαρά ότι η Κασσιανή εμπνεύστηκε το ιδιόμελο αυτό τροπάριο από τα λόγια των Ευαγγελιστών που αναφέρονται στην ανώνυμη αμαρτωλή γυναίκα, τη μοιχαλίδα που ο Χριστός έσωσε από βέβαιο λιθοβολισμό του έξαλλου πλήθους των Φαρισαίων, για το ηθικό της παράπτωμα με τα λόγια Του: «Ο αναμάρτητος πρώτος τον λίθον βαλέτω επ’ αυτήν». 

Όταν αργότερα ο Ιησούς βρέθηκε στο σπίτι του Σίμωνα του Φαρισαίου, η αμαρτωλή εκείνη γυναίκα αισθάνθηκε την ανάγκη να πάει να εκφράσει την ευγνωμοσύνη και αφοσίωσή της στον Σωτήρα Χριστό. Αγοράζει αρώματα, ντύνεται ταπεινά και σεμνά και ταπεινωμένη και συντετριμμένη, με δάκρυα ελέους και συντριβής στα μάτια, έρχεται και πλένει τα πόδια του Ιησού και τα σκουπίζει με τα ξέπλεκα μαλλιά της, παρακαλώντας Τον να την ευσπλαχνιστεί και να τη συγχωρέσει. 

Το παραπάνω περιστατικό το αναφέρουν οι τρεις από τους τέσσερις Ευαγγελιστές.