Άγιος Γρηγόριος, Επίσκοπος Νύσσης!

Aπολυτίκιο  (Βίντεο)
Ἦχος γ’. Θείας πίστεως.
Θεῖον γρήγορσιν, ἐνδεδειγμένος, στόμα σύντονον, τῆς εὐσέβειας, ἀνεδείχθης Ἱεράρχα Γρηγόριε τὴ γὰρ σοφία τῶν θείων δογμάτων σου, τῆς Ἐκκλησίας εὐφραίνεις τὸ πλήρωμα. Πάτερ ὅσιε, Χριστὸν τὸν Θεὸν ἱκέτευε, δωρήσασθαι ἠμὶν τὸ μέγα ἔλεος.

 

Η μνήμη του εορτάζεται στις 10 Ιανουαρίου εκάστου έτους.

Βιογραφία
Ο Άγιος Γρηγόριος γεννήθηκε στη Νεοκαισάρεια του Πόντου το 332 μ.Χ. και ήταν αδελφός του Μεγάλου Βασιλείου. Πήρε την ίδια μόρφωση με τον μεγάλο του αδελφό. Ξεχώρισε κι αυτός για την ευφυΐα, την επιμέλεια και την φιλοσοφικότατη ιδιοφυΐα. Γι΄αυτά του τα χαρίσματα χειροτονήθηκε αναγνώστης.

Ο Γρηγόριος νυμφεύτηκε τη Θεοσέβεια που γρήγορα την άρπαξε ο θάνατος. Ισχυρός χαρακτήρας καθώς ήταν, δεν απελπίστηκε και στα σαράντα του χρόνια έγινε επίσκοπος Νύσσης (σήμερα Νεμσεχίρ), μιας κωμοπόλεως της Καπαδοκίας. 

Οι Αρειανοί, όμως, του έφεραν μεγάλες ενοχλήσεις. Αντιλαμβανόμενοι, ότι στο πρόσωπό του η αίρεσή τους θα είχε σπουδαιότατο πολέμιο, σχεδίασαν να τον εξοντώσουν. Τον κατηγόρησαν λοιπόν, πως εξελέγη Επίσκοπος αντικανονικά και σφετερίσθηκε χρήματα της Εκκλησίας. Τις κατηγορίες υπέβαλε κάποιος με το όνομα Φιλόχαρης, όργανο των Αρειανών, προς τον διοικητή του Πόντου Δημοσθένη.

Η επιστολή του Μεγάλου Βασιλείου προς αυτόν περιλάμβανε:

Παράκληση να γίνει έλεγχος για την κατηγορία της καταχρήσεως ώστε να φανεί η συκοφαντία. Για την αντικανονική χειροτονία του Επισκόπου Γρηγορίου ανέφερε, πως αυτός φέρει την ευθύνη, καθώς ο ίδιος τον είχε χειροτονήσει. Θεώρησε όμως πως δεν ήταν σωστό να δικάσει επί της υποθέσεως αυτής σύνοδος Επισκόπων, των οποίων η εκκλησιαστική θέση δεν ήταν σε κανονική τάξη.

Η επίκληση του Βασιλείου απέβη άκαρπη, καθώς ο αυτοκράτορας Ουάλης δεν ήθελε να ασχοληθεί με το συγκεκριμένο θέμα. Έτσι, το 376 μ.Χ. ο Γρηγόριος καθαιρέθηκε ερήμην από σύνοδο Αρειανών Επισκόπων του Πόντου και της Γαλατίας. Ο Γρηγόριος καταδιωκόμενος, αναγκάστηκε να πλανευτεί και να κρυφτεί. Η περιπέτεια έληξε τον Αύγουστο του έτους 378 μ.Χ., όταν απέθανε ο Ουάλης. Ο Γρηγόριος επανήλθε στη Νύσσα, όπου του επιφυλάχθηκε θριαμβευτική υποδοχή.

Κατά το φθινόπωρο του 379 μ.Χ. έλαβε μέρος στη Σύνοδο της Αντιόχειας, η οποία συνήλθε ιδίως για την αίρεση του Απολλιναρίου. 

Ο Απολλινάριος, ερμηνεύοντας κατά γράμμα χωρίο της Αγίας Γραφής (κατά Ιωάννη α' 14), υποστήριζε πως ο Θεός Λόγος έγινε σάρκα, όχι σάρκα και ψυχή. Αρνήθηκε τον ανθρώπινο νου, την ανθρώπινη ψυχή και θέληση του Ιησού Χριστού ως στοιχεία διασπαστικά της ενότητάς και αντίθετα προς την τελειότητά Του και αντικατέστησε τα στοιχεία αυτά με τη θεία επενέργεια. Δίδασκε δηλαδή στην ουσία, πως ο Ιησούς Χριστός δεν είναι τέλειος Θεός ούτε τέλειος άνθρωπος. Πολλοί νόμιζαν ότι ο Απολλινάριος δέχθηκε την επίδραση της πλατωνικής και νεοπλατωνικής φιλοσοφίας. Το πιθανότερο όμως ήταν, όπως πίστευε και ο Γρηγόριος Νύσσης, πως αφετηρία στη χριστολογική του διδασκαλία ήταν χωρίο επιστολής του Αποστόλου Παύλου (προς Θεσσαλονικείς Α', ε' 23). 

Στη Σύνοδο ο Άγιος ανασκεύασε τις κακόδοξες θεωρίες του Απολλιναρίου. Επίσης, η Σύνοδος του ανέθεσε αποστολή για την Εκκλησία της Βαβυλωνίας και με την ευκαιρία αυτή επισκέφθηκε και τους Αγίους Τόπους.

Ο Θεός τον αξίωσε επίσης, να γίνει το κυριότερο όργανό Του στη Β' Οικουμενική Σύνοδο, το 381 μ.Χ. στην Κωνσταντινούπολη. Κατατρόπωσε στην κυριολεξία τους πνευματομάχους του Μακεδονίου, με «... τη μάχαιρα που δίνει το Πνεύμα και η οποία είναι ο λόγος του Θεού» (Προς Έφεσίους στ' 17). 

Στις συζητήσεις εκείνες, ο Γρηγόριος ο Νύσσης τόσο πολύ είχε διακριθεί, ώστε ονομάστηκε «Πατήρ Πατέρων και Νυσσαέων Φωστήρ». 

Ο δε Μέγας Θεοδόσιος τον ονόμασε στύλο της Ορθοδοξίας.

 

Πέθανε ειρηνικά, αφού άφησε πίσω του πολύ αξιόλογα έργα: Ερμηνευτικά, δογματικά, κατηχητικά, λόγους ηθικούς, εορταστικούς, εγκωμιαστικούς, επιταφίους και έναν επιμνημόσυνο στον αδελφό του Μέγα Βασίλειο.