Ἀπολυτίκιον (Κατέβασμα)
Ἦχος β’.
Ὁ
πάσης δημιουργὸς τῆς κτίσεως, ὁ καιροὺς καὶ χρόνους ἐν τῇ ἰδίᾳ ἐξουσία
θέμενος, εὐλόγησον τὸν στέφανον τοῦ ἐνιαυτοῦ τῆς χρηστότητός σου Κύριε,
φυλάττων ἐν εἰρήνῃ τοὺς Βασιλεῖς καὶ τὴν πόλιν σου, πρεσβείαις τῆς
Θεοτόκου, καὶ σῶσον ἡμᾶς.
Πρόκειται για την αρχή του εκκλησιαστικού έτους, που ξεκινά την 1η Σεπτεμβρίου και ολοκληρώνεται στις 31 Αυγούστου.
Η ημέρα έλκει την καταγωγή της από την αρχαία ρωμαϊκή συνήθεια και την πολιτική τάξη. Την 1η Σεπτεμβρίου κάθε χρόνο προσδιοριζόταν ο ετήσιος φόρος που έπρεπε να καταβάλουν οι Ρωμαίοι πολίτες (indictio). Στο Βυζάντιο γιορταζόταν ως Πρωτοχρονιά και συνέπιπτε με το νέο εκκλησιαστικό έτος (Αρχή Ινδίκτου).
Το 462 μ.Χ., για να συμπίπτει η πρώτη του έτους με την πρώτη του μήνα, η εκκλησιαστική πρωτοχρονιά μετατέθηκε την 1η Σεπτεμβρίου. Η πρωτοχρονιά της 1ης Ιανουαρίου έχει ρωμαϊκή προέλευση και ήρθε στην ορθόδοξη ανατολή κατά τα νεότερα χρόνια.
Η Εκκλησία εορτάζει την αρχή της Ινδίκτου για τρεις λόγους:
Ως αρχή του νέου χρόνου.
Για την ευλογία του νέου χρόνου από τον Θεό.Σε ανάμνηση της μετάβασης του Χριστού στη συναγωγή των Ιουδαίων, κατά την οποία του εδόθη το βιβλίο του προφήτη Ησαΐα και ο Ιησούς άρχισε να διαβάζει το κεφάλαιο ξα’ «Πνεύμα Κυρίω επ’ εμέ, ου ένεκε έχρισέ με».
Για την αρχή της Ινδίκτου, ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης γράφει στον Συναξαριστή του:
«Πρέπει
να ηξεύρωμεν, αδελφοί, ότι η του Θεού αγία Eκκλησία εορτάζει σήμερον
την Iνδικτιώνα, διά τρία αίτια. Πρώτον, επειδή και αυτή είναι αρχή του
χρόνου. Διά τούτο και κοντά εις τους παλαιούς Pωμάνους πολλά ετιμάτο
αυτή εξ αρχαίων χρόνων. Iνδικτιών δε κατά την ρωμαϊκήν, ήτοι λατινικήν
γλώσσαν, θέλει να ειπή ορισμός. Kαι δεύτερον εορτάζει ταύτην η Eκκλησία,
επειδή και κατά την σημερινήν ημέραν, επήγεν ο Kύριος ημών Iησούς
Xριστός μέσα εις την Συναγωγήν των Iουδαίων, και εδόθη εις αυτόν το
Bιβλίον του Προφήτου Hσαΐου, καθώς γράφει ο Eυαγγελιστής Λουκάς (Λουκ.
δ΄). Tο οποίον Bιβλίον ανοίξας ο Kύριος, ω του θαύματος! ευθύς εύρε τον
τόπον εκείνον, ήτοι την αρχήν του εξηκοστού πρώτου κεφαλαίου του Hσαΐου,
εις το οποίον είναι γεγραμμένον διά λόγου του τα λόγια ταύτα: «Πνεύμα
Kυρίου επ’ εμέ, ου ένεκεν έχρισέ με, ευαγγελίσασθαι πτωχοίς απέσταλκέ
με, ιάσασθαι τους συντετριμμένους την καρδίαν, κηρύξαι αιχμαλώτοις
άφεσιν και τυφλοίς ανάβλεψιν, αποστείλαι τεθραυσμένους εν αφέσει,
κηρύξαι ενιαυτόν Kυρίου δεκτόν». Aφ’ ου δε ανέγνωσεν ο Kύριος τα περί
αυτού λόγια ταύτα, εσφάλισε το Bιβλίον και το έδωκεν εις τον υπηρέτην.
Έπειτα καθίσας, είπεν εις τον λαόν «ότι σήμερον ετελειώθησαν οι λόγοι
της Προφητείας ταύτης εις τα εδικά σας αυτία». Όθεν ο λαός ταύτα ακούων,
εθαύμαζε διά τα χαριτωμένα λόγια, οπού εύγαινον εκ του στόματός του, ως
τούτο γράφει ο αυτός Eυαγγελιστής Λουκάς (αυτόθι).
Eίναι δε και
τρίτη αιτία, διά την οποίαν η Eκκλησία του Xριστού κάμνει σήμερον
ενθύμησιν της Iνδίκτου, και εορτάζει την αρχήν του νέου χρόνου: ήγουν,
ίνα διά μέσου της υμνωδίας και ικεσίας, οπού προσφέρομεν εις τον Θεόν εν
τη εορτή ταύτη, γένη ο Θεός ίλεως εις ημάς, και ευλογήση τον νέον
χρόνον, και χαρίση τούτον εις ημάς ευτυχή και γεμάτον από όλα τα
σωματικά αγαθά. Kαι ίνα φωτίση τας διανοίας μας, εις το να περάσωμεν
όλον τον χρόνον καθαρώς και με αγαθήν συνείδησιν, και εις το να
ευαρεστήσωμεν τω Θεώ, με την φύλαξιν των εντολών του. Kαι ούτω να
τύχωμεν των εν Oυρανοίς αιωνίων αγαθών».
