Απόδοση εορτής της Κοιμήσεως της Θεοτόκου - Παναγία της Προυσιώτισσας.

Απολυτίκιο  (Βίντεο)
Ἦχος α’.
Ἐν τὴ Γεννήσει τὴν παρθενίαν ἐφύλαξας, ἐν τὴ Κοιμήσει τὸν κόσμον οὐ κατέλιπες Θεοτόκε, Μετέστης πρὸς τὴν ζωήν, μήτηρ ὑπάρχουσα τῆς ζωῆς, καὶ ταὶς πρεσβείαις ταὶς σαὶς λυτρουμένη, ἐκ θανάτου τᾶς ψυχᾶς ἠμῶν.

Βιογραφία
Στις 23 Αυγούστου η εκκλησία μας εορτάζει την Απόδοση της Κοιμήσεως της Θεοτόκου.

Επίσης, στις 22 και 23 Αυγούστου, εορτάζει με κάθε εκκλησιαστική και βυζαντινή μεγαλοπρέπεια, η ιστορική Μονή της Παναγίας της Προυσιώτισσας, στον Προυσσό της Ευρυτανίας.

 

Απολυτίκιο (Βίντεο)
Ήχος α'.
Της Ελλάδος απάσης συ προΐστασαι πρόμαχος και τερατουργός εξαισίων τη εκ Προύσσης εικόνι Σου, Πανάχραντε Παρθένε Μαριάμ, και γαρ φωτίζεις εν τάχει τους τυφλούς δεινούς τε απελαύνεις δαίμονας και παραλύτους δε συσφίγγεις αγαθή. Κρημνών τε σώζεις και πάσης βλάβης τους σοι προστρέχοντας. Δόξα τω σω ασπόρω τοκετώ, δοξα τω σε θαυμαστώσαντι, δόξα το ενεργούντι δια σου τοιαύτα θαύματα.

Ψηλά, στις ελατόφυτες βουνοκορφές της νοτιοδυτικής Ευρυτανίας και σφηνωμένη ανάμεσα σε κάθετους γκριζωπούς βράχους με άγρια μεγαλοπρέπεια, προβάλλει η ιερά μονή του Προυσού. Είναι σταυροπηγιακό και ιστορικό μοναστήρι, με μεγαλόπρεπα τριώροφα κτίρια. Ανάμεσα τους υπάρχει σπήλαιο λαξευμένο,που φιλοξενεί στο εσωτερικό του τον πρώτο και παλαιό ναό της μονής. Μέσα σ' αυτόν φυλάσσεται η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας που επονομάζεται Προυσιώτισσα και εορτάζει με κάθε εκκλησιαστική και βυζαντινή μεγαλοπρέπεια στις 22-23 Αυγούστου.

Τη θαυματουργή αυτή εικόνα της Θεοτόκου λέγεται ότι την ζωγράφισε ο Ευαγγελιστής Λουκάς και ήλθε από την Προύσα της Μικράς Ασίας (σύμφωνα με το χειρόγραφο 3 του κώδικα της Ιεράς Μονής Προυσιωτίσσης). Την έφερε από την Προύσα κάποιος ευγενής νέος στα χρόνια της εικονομαχίας (829 μ.Χ.) επί εικονομάχου βασιλέως Θεοφίλου. Στο δρόμο όμως για την Ελλάδα, στην Καλλίπολη της Θράκης, την έχασε και η εικόνα αποκαλύφθηκε θαυματουργικά σ' ένα τσοπανόπουλο, με μια στήλη φωτός σαν πυρσός - γι' αυτό πήρε και την επωνυμία Πυρσός - στο μέρος όπου ήταν κρυμμένη. Ο νέος, που είχε εγκατασταθεί στην Πάτρα, όταν το έμαθε θέλησε να την πάρει. Αλλά η εικόνα θαυματουργικά γύρισε και πάλι στο άγριο μέρος της Ευρυτανίας, όπου αποκαλύφθηκε στους ντόπιους βοσκούς τη νύχτα από 22 προς 23 Αυγούστου. Τότε ο νέος, μαζί μ' έναν υπηρέτη του, πήγαν και αυτοί εκεί και έγιναν μοναχοί μετανομασθέντες Διονύσιος και Τιμόθεος αντίστοιχα.

Η εικόνα της Παναγίας είναι τύπου Οδηγήτριας και είναι επιχρυσωμένη με αργυροεπίχρυση ένδυση, δώρο του στρατηγού Γεωργίου Καραϊσκάκη που φιλοξενούνταν στη Μονή την περίοδο της επανάστασης του 1821. Την ένδυση, την κατασκεύασε ο χρυσοχόος Γεωργίος Καρανίκας το 1824, όπως μας αποκαλύπτει η ανάγλυφη επιγραφή πάνω από τον δεξιό ώμο της Παναγίας: «Η Παντάνασσα. Δι εξόδων του γενναιοτάτου στρατηγού Γεωργίου Καραϊσκάκη, χειρί Γεωργίου Καρανίκα, 1824».

Στο ιστορικό της μονής αναφέρεται ότι επί τουρκοκρατίας καταστράφηκε πολλές φορές. Η τελευταία όμως καταστροφή που μετέβαλε τα κτίρια σε σωρούς ερειπίων έγινε το 1944 από τους Γερμανούς. Μετά την καταστροφή των κτισμάτων, ένας αξιωματικός θέλησε να κάψει και την εκκλησία. Προσπάθησε πολλές φορές, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Ενώ λοιπόν στεκόταν απ' έξω κι έδινε διαταγές, τιμωρήθηκε παραδειγματικά από το χέρι της Παναγίας. Μια αόρατη δύναμη τον έριξε με ορμή πάνω στο πλακόστρωτο. Το χτύπημα ήταν δυνατό και ο Γερμανός δεν μπορούσε να σηκωθεί. Τον σήκωσαν οι στρατιώτες και τον έβαλαν πάνω σε ζώο για να τον μεταφέρουν στο Αγρίνιο. Έτσι ο ναός παρέμεινε αβλαβής, όπως διαφυλάχθηκε ακέραιος δια μέσου των αιώνων.

Τέσσερα χρόνια αργότερα, ο εμφύλιος πόλεμος μαίνονταν στην ελληνική ύπαιθρο. Οι κάτοικοι της Ευρυτανίας και της ορεινής Ναυπακτίας εγκατέλειπαν τα χωριά τους και προσέφευγαν για ασφάλεια σε άλλα μέρη της Ελλάδος. Τους ακολούθησε και η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας. Μεταφέρθηκε από τους μοναχούς του Προυσού στη ακρόπολη της Ναυπάκτου. Το μοναστήρι παρέμεινε τελείως έρημο.

Ύστερα από καιρό άρχισαν οι επιχειρήσεις του στρατού. Η ενάτη μεραρχία ανέλαβε εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στην Ευρυτανία. Μερικά τμήματα πέρασαν από τον Προυσό. Ορισμένοι αξιωματικοί και στρατιώτες πλησίασαν στη σκοτεινή εκκλησούλα της σπηλιάς και μπαήκαν για να προσκυνήσουν. Εκεί μέσα αντίκρισαν ένα παράδοξο θέαμα: Μπροστά στο τέμπλο, στ' αριστερά της ωραίας πύλης, να υπάρχει  αναμμένο καντήλι και μια καλόγρια γονατιστή. Οι στρατιώτες απόρησαν. Πώς ζούσε αυτή η μοναχή εδώ,τη στιγμή που η Ευρυτανία ήταν τελείως έρημη από κατοίκους; Πώς συντηρούνταν, τι έτρωγε, που έβρισκε λάδι για το καντήλι; 

Την ρώτησαν κι εκείνη σεμνά και πονεμένα τους απάντησε: «Παιδιά μου, ζω εδώ μοναχή μου δυόμισι χρόνια τώρα. Για τη δική μου ζωή δεν χρειάζονται φαγητό και ψωμί. Μου αρκεί ότι έχω το καντήλι μου αναμμένο». 

Οι στρατιώτες, κουρασμένοι από τις επιχειρήσεις και βιαστικοί να φύγουν, δεν έδωσαν προσοχή στα λόγια της.

Την επομένη μέρα, όταν έφεραν τα γεγονότα στη μνήμη τους, κατάλαβαν πως επρόκειτο για κάτι θαυμαστό. Έτσι, όταν αργότερα περνούσαν από τη Ναύπακτο, ζήτησαν με επιμονή άδεια από τον διοικητή τους για να επισκεφθούν τον Μητροπολίτη. Ο επίσκοπος Ναυπακτίας και Ευρυτανίας Χριστόφορος τους υποδέχθηκε με αγάπη κι αφού τους άκουσε συγκινημένος, έριξε φως στο μυστήριο. «Ο ναός που επισκεφθήκατε τους είπε, ανήκει στην έρημη τώρα ιερά μονή Προυσιώτισσας, της οποίας η θαυματουργή εικόνα βρίσκεται πάνω από δύο χρόνια εδώ, στο παρεκκλήσι της μητροπόλεως μας, στον άγιο Διονύσιο. Πηγαίνετε να την προσκυνήσετε και θα καταλάβετε».

Πήγαν πράγματι και προσκύνησαν. Τότε αυθόρμητα στον καθένα δόθηκε η εξήγηση στην απορία του: Στην εικόνα της Θεομήτορος αναγνώρισαν τη μοναχή εκείνη που συνάντησαν στο εκκλησάκι της σπηλιάς, ψηλά στον Προυσό!