Η Παναγία Ηγουμένη στη ζωή μας!

†Ο Γουμενίσσης, Αξιουπόλεως και Πολυκάστρου Δημήτριος

Παρόλο που πλεονάζουν οι Εκκλησίες και τα Προσκυνήματα της Υπεραγίας Θεοτόκου, σε κάθε γωνιά της πατρίδας μας, “μεγαλύνεται” κυριολεκτικά και η όμορφη Παιονική Γουμένισσα, όπου και εδρεύει φερωνύμως η ιστορική Μονή της Παναγίας.

Η 17η κυριώνυμη ημέρα του εορτασμού, μια ιδιαιτερότητα της συνοριακής Γουμένισσας, για άλλη μια χρονιά ανακεφαλαιώνει το πρώτο δεκαπενθήμερο του φετινού Αυγούστου, των προβλεπομένων Παρακλήσεων και της βασικής εορτής του Δεκαπενταυγούστου. Για να κλείσει βεβαίως με την απόδοση της εορτής στις 23 και την κατάθεση της Τιμίας Ζώνης στις 31 Αυγούστου.

Καταρχήν το Δεκαπενταύγουστο. Όπως κάθε χρόνο, έτσι κι εφέτος, μετά τον πανηγυρικό Εσπερινό, λιτανεύθηκε το εικονικό ομοίωμα του Θεομητορικού σώματος στον αύλειο χώρο της Μονής από το Σεβασμιώτατο και πλήθος ιερέων, μοναχών και λαϊκών, με τη συμμετοχική παρουσία δημάρχου, αντιδημάρχων, βουλευτών, αντιπεριφερειάρχη, ταξιάρχου-διοικητή της 33ης Μ/Κ Ταξιαρχίας, αστυνομικών και λοιπών αρχών. 

Η χορωδία των Παιόνων έψαλε τα εγκώμια στην Κοίμηση της Υπεραγίας Θεοτόκου και έπειτα εν χορώ όλοι λιτάνευσαν το απεικόνισμα ανά τη Γουμένισσα, φωτίζοντας με την ευλογία της τον τόπο που εξαιρέτως ευλογεί η Παναγία μας. Το πρωί τελέστηκε Αρχιερατική θεία λειτουργία, με προεξάρχοντα τελετουργό, κήρυκα και μυσταγωγό το Σεβασμιώτατο Ποιμενάρχη μας κ. Δημήτριο. Η Μονή με τη θαυματουργό εικόνα απετέλεσε ολοήμερο κέντρο ευλαβικής αναφοράς πλήθους προσκυνητών.

Στα καθιερωμένα εορταστικά “Τριήμερα”, τελέστηκε πάλι Αρχιερατικός Εσπερινός με χοροστατούντα το Σεβασμιώτατο Ελευθερουπόλεως κ. Χρυσόστομο, ενώ στην εορταστική ημέρα της 17ης Αυγούστου συλλειτούργησαν οι Σεβασμιώτατοι ᾽Ελευθερουπόλεως κ. Χρυσόστομος και Νέας Κρήνης & Καλαμαριάς κ. Ιουστίνος με τον Ποιμενάρχη μας κ. Δημήτριο. 

Συμμετείχαν πλήθος ιερέων και διακόνων, μοναζόντων και μοναζουσών, καθώς και λαϊκών με τις αρχές της περιοχής πάλι. Τους χορούς διηύθυναν οι μουσικολογιώτατοι Ιωάννης Χασανίδης και π. Ραφαήλ Γκουρβέλος. Τη λιτανεία συνόδευε άγημα της Αστυνομίας, παιάνιζαν οι μουσικοί μας με τα χάλκινα τα εγκώμια της Θεοτόκου και από της εξέδρας της κεντρικής πλατείας, μετά την αρτοκλασία και τις ευχαριστίες που απηύθυνε προς τους αδελφούς Αρχιερείς και το χριστεπώνυμο πλήρωμα, προσκληθείς χαιρέτισε τους συμμετέχοντες ο Σεβασμιώτατος Νέας Κρήνης & Καλαμαριάς, ως εξής: εσείς οι Γουμενισσιώτες είσθε καλότυχοι διότι λίγες πόλεις στην Ελλάδα έχουν το προνόμιο να φέρουν το όνομα της Παναγίας και εξ αυτού να εξασφαλίζουν την ευλογία και προστασία Της. 

Ακόμη και όταν αναφερόμαστε στη Γουμένισσα, εξαγιάζουμε τα χείλη μας με την επίκληση της Παναγίας που ηγουμενεύει αυτόν τον τόπο και επιδαψιλεύει στους πιστούς την προστασία Της για αιώνες. Είστε, τέλος, ευνοημένοι γιατί έχετε ένα πνευματικό πατέρα που είναι παραδοσιακός επίσκοπος, υπεραγαπά την Παναγία και τους Αγίους, την μοναχική ζωή με αποκορύφωμα την ίδρυση της μονής του Αγίου Ραφαήλ. Εσείς οι Παίονες πρέπει να είστε περήφανοι για τον Δεσπότη σας που με τις ενέργειές του έκανε δυνατή την μονιμοποίηση αυτής της Μητροπόλεως.

Στον αφ᾽ εσπέρας κατηχητικό τους λόγο οι εσπερίσαντες Μητροπολίτες αναθυμήθηκαν καταρχήν την παλαιά γνωριμία τους από τα φοιτητικά τους χρόνια στο Θεολογικό Οικοτροφείο της Αποστολικής Διακονίας. Και ο μεν Σεβ. Δημήτριος τόνισε την πραότητα και σύνεση του Σεβ. Χρυσοστόμου και την ιεροκηρυκτική του προϋπηρεσία, ο δε άγιος Ελευθερουπόλεως επισήμανε το μοναχικό και το λειτουργικό ήθος του οικείου Ιεράρχου. 

Συνέχισε κυρίως αναφερόμενος στην τοπικώς τιμωμένη Παναγία Γουμένισσα, όπως αναλογικά τιμώνται με μιαν τοπική εορταστική ιδιαιτερότητα ανά την Ελλάδα, π.χ. η Παναγία της Τήνου η Μεγαλόχαρη και η Παναγία της Πάρου η Εκατονταπυλιανή. Αναφέρθηκε με άμεσο απλό τρόπο διδαχής στην διαρκή επίκληση του ονόματος της Παναγίας, αλλά και κατ’ εξοχήν στην ετήσια ευλαβική προσκύνησή της, κάτι που οι αλλόδοξοι χριστιανοί δεν μπορούν να εννοήσουν. Ερμήνευσε ιστορικά και θεολογικά την παρρησία της Παναγίας μας προς τον Υιό Της. 

Αναφέρθηκε στην αναλογία της φυσικής μητρικής αγάπης με τη σχέση της Παναγίας μας στο μυστήριο του Υιού Της, στον οποίο κατοικεί παν το πλήρωμα της θεότητος σωματικώς, κατά τη θεολογική ορολογία του απ. Παύλου. “Η μήτηρ του Κυρίου μου” την προσφώνησε η Ελισάβετ, κάτι που θεολόγησαν ερμηνευτικά οι Πατέρες και προπαντός ο άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας. 

Η σχέση της Παναγίας ως Μητέρας προς τον Κύριο είναι σχέση δικαιολογημένης παρρησίας υπέρ των πιστών. Κάτι που βλέπουμε και σε θαυματουργές εικόνες, όπως μία εικόνα που φανερώνει την κίνηση της δικαίας οργής του Κυρίου-Βρέφους για κάποιους μοναχούς και την σωστική παρέμβαση της Παναγίας που τελικά εισακούστηκε και σώθηκαν.

Η θεία λειτουργία της 17ης Αυγούστου μεταδόθηκε ραδιοφωνικά από το σταθμό της Εκκλησίας της Ελλάδος, παρέχοντας την ευκαιρία ενός συμμετοχικού εορτασμού σε πλήθος ακροατών ανά την Ελλάδα και ευρύτερα, καθώς η αναμετάδοση είχε προαναγγελθεί. Και έτσι αποδόθηκε τιμή στην Παναγία του συνοριακού Ελληνισμού και στη σημαντική της για όλους. Η χάρη της Παναγίας Γουμένισσας ας διαμοιράζει δύναμη ελπίδος και γλυκασμό χαράς σε όλο τον κόσμο που την επικαλείται.

Παραθέτουμε και τό φετινό εόρτιο Χαιρετισμό του Σεβ. Ποιμενάρχου μας κ. Δημητρίου:

«Αδελφοί μου συνεορταστές, από προχθές ήδη και χθες και σήμερα και για εννιά συμβολικά ημέρες, θα ψέλνουμε κάθε μέρα στους καθαγιασμένους χώρους του εκκλησιασμού και της θείας μας κοινωνίας αυτά τα τροπάρια της έκπληξης και απορίας, αλλά και της πίστης και βεβαιότητάς μας:

― πως πέθανε η παρθενική μητέρα της αΐδιας Ζωής;

― (πέθανε μεν ως άνθρωπος, αλλά,) αφού στάθηκε ναός της (αυτο)Ζωής, ακόμη και που πέθανε, μετέβη προς εκείνην την αΐδια Ζωή.

― με το θάρρος το Μητρικό ύψωσε τα χέρια Της σ᾽ Αυτόν, που ενανθρωπισμένο Τον αγκάλιαζε, και Τον παρακάλεσε (καί αιώνια Τον παρακαλεί), για μας τους δικούς Της, να μας φυλάγει ο Θεός, και εμείς αιώνια να Τον υμνολογούμε.

Σε αυτήν την ιστορία, που είναι η ψυχή της πανανθρώπινης καταξίωσης, ήρθαμε κι εμείς σήμερα να “εντρυφήσουμε” με τη λογική, την ταπεινωσύνη, τη λαχτάρα και τη λατρεία της καρδιάς μας. Είναι η “Καινή Διαθήκη όπως την έζησε η Θεοτόκος για χάρη μας”, όπως την ζει και παρακαλεί τον Υιό και Θεό Της να την ζούμε κι εμείς, από του νυν και έως του αιώνος.

Χαρά μας και τιμή μας, που σήμερα συνιερουργούν δύο συνεκλεκτοί Ιεράρχες, ο Σεβ. Ελευθερουπόλεως κ. Χρυσόστομος και ο Σεβ. Ν. Κρήνης & Καλαμαριάς κ. Ιουστίνος, ενεικονίζοντες τον μαρτυρικό εντόπιο Ελληνισμό και τον μαρτυρικό προσφυγικό Ελληνισμό, για τους οποίους η Εκκλησία ως θεσμός στάθηκε εθναρχούσα Μητέρα επί αιώνες.

Απέναντι στην ταπείνωσή της αυτή, αιώνων και αιώνων, τι δέχεται σήμερα η Εκκλησία; Μήπως τις εκάστοτε εγωικές ερμηνευτικές, τη φαντασίωση και την αχαριστία ενός “εφηβισμού”, που δεν ευγνωμονεί, παρά μόνο μέμφεται καί ἀπορρίπτει καί τήν ἀπαξιώνει στό στενόχωρο θρησκευτικό ἱστορισμό τῶν νομικῶν ἁπλῶς ἀναγνωρίσεων;… Ἄς εἶναι… Τό περίσσευμα τῆς στενοκαρδίας δέν μπορεῖ νά παραγάγει παρά μόνο στενώσεις καρδιᾶς…

Ἐνῶ ἡ Ἐκκλησία θεοχωρουμένη καί θεοχωροῦσα γνωρίζει καί βιώνει καί ἐξαγγέλλει ὅτι διαφεντεύει Ἐκεῖνος πού εἶναι ἡ κεφαλή Της, ὁ προϋπάρχων Θεός ὡς δημιουργός, ὁ συγκαταβάς Θεάνθρωπος ὡς σωτήρας, ὁ Βασιλεύς τῶν αἰώνων ὡς ἄφθαρτο ἐσχατολογικό τέλος-σκοπός τῆς ἱστορίας, ὁ Κριτής μέσα στό πῦρ τῆς κοινωνουμένης ἤ μή ἀγαπήσεώς Του…).

Ἤρθαμε λοιπόν σήμερα γιά ἄλλη μιά φορά στήν κοινή Μητέρα τῆς ἀπολυτρώσως καί σωτηρίας μας, τῆς εὐχαριστιακῆς καί ἐσχατολογικῆς ζωῆς μας, τῆς ὀρθοδόξου ὁμολογιακῆς πιστότητός μας, της εκκλησιαστικής οντολογικής ταυτότητός μας. Ήρθαμε σ᾽ Εκείνην που πάντοτε έρχεται σε μας, στον καθένα μας και στην εκκλησιαστική μας κοινωνία, ως Μητέρα, ως Ελεούσα, ως Ευεργέτισσα, ως Υπέρμαχος, ως Οδηγήτρια, ως Γιάτρισσα, ὡς Μεγαλόχαρη, ὡς Ἡγουμένη τῆς βιοτῆς μας. 

Γι᾽ αὐτό καί παραμένει ἀδιαμφισβήτητα ἡ κοινή Καταφυγή ὅλων μας, ὁ ὁλοκάρδιος ύμνος μας, η εσώψυχη φωνή μας, η πραγματική μας ελπίδα, η συστατική μας αναδρομή και αισιοδοξία, το συλλογικό μας καύχημα.

Το Πνεύμα το Άγιον, που οδηγεί την Εκκλησία εις πάσαν την αλήθειαν, ενέπνευσε τους θεοφορουμένους Πατέρες μας να θεολογήσουν δια λόγων και λόγων αναριθμήτων περί της μεταστάσεως όχι μόνον της ψυχικῆς, ἀλλά τῆς ὅλης ψυχοσωματικῆς μεταστάσεως τῆς Παναγίας μας στούς οὐρανούς. Ἡ Παναγία μας ἔκτοτε ζεῖ ―δυνάμει καί ἐνεργείᾳ Θεοῦ, δηλαδή ἐν χάριτι τοῦ Πνεύματος τοῦ Χριστοῦ― αὐτό πού λαχταροῦμε κάποτε νά ζήσουμε ὅλοι ἐμεῖς οἱ πιστεύοντες καί μετανίζοντες ὡς ἐκκλησία Θεοῦ ζῶντος, τήν ψυχοσωματική πληρότητα τῆς αἰωνίου ζωῆς.

Ὁ Θωμᾶς ἔλειπε ἀπό τήν κήδευσή Της, ήρθε την τρίτη μέρα, άνοιξαν όλοι μαζί οι θεοφόροι το θεομητορικό μνήμα, το είδαν κενό, και δέχθηκαν όλοι εν Πνεύματι την χαροποιό βεβαιότητα της αιωνίου αναστάσεως στην οποία ψυχοσωματικά πλέον ευρισκόταν η Παναγία μας. Όπως επίσης και την βεβαιότητα της εν Πνεύματι Θεού αιωνίου και αδιακόπου κοινωνίας μας με την Παναγία.

Και ερχόμεθα στο κάλλος των δύο εικόνων που εξαιρέτως, τούτες τις μέρες, είδαμε και προσκυνήσαμε και ευλαβούμεθα:

- στην εικόνα της Κοιμήσεως (δηλαδή του κατά φύσιν θανάτου και της υπέρ φύσιν μεταστάσεως) της Παναγίας μας·- και στην εικόνα την θαυματουργό της Παναγίας της Γουμένισσας.

Η εικόνα της Κοιμήσεως είναι συνοπτικά η εικόνα της Εκκλησίας όλης ως παραδείσου, ως βασιλείας των ουρανών, ως αιωνίου Χριστοζωής. Στο κέντρο, το πάνσεπτο Θεομητορικό Της σώμα, και επάνωθεν ο Χριστός με την ψυχή της Παναγίας Μητρός Του στα χέρια Του. Ολόγυρα οι Άγγελοι και οι Απόστολοι.

Καταφιλούμε επί τόσες μέρες (και ολοχρονίς) αυτήν την προσκυνηματική εικόνα της Κοιμήσεως, και η παραδοσιακή θρησκευτικότητά μας μεταμορφούται σε “εκκλησιαστικότητα”. Εισερχόμεθα κι εμείς οι επί γης στην ιστορία και στο μυστήριο της Παναγίας μας. Γινόμαστε κι εμείς παρόντες, μέτοχοι, κοινωνοί της κοινής χορείας Αγγέλων και Αποστόλων, όπου μας ανακεφαλαιώνει ο Χριστός μας, ο Υιός του Πατρός, ο συγκαταβάς Υιός της Παρθένου. “Περιπτυσσόμεθα” ενταφίως την Παναγία μας με την παραδοσιακή μας ορθόδοξη ευλάβεια, ακουμβούμε ειλικρινώς “καρδίας, χείλη, όμματα, μέτωπα” προς την καρδιά Της, προς τα χείλη Της, προς το κεκοιμημένο αείζωο βλέμμα Της, προς το αειπαρθενικό Της μέτωπο”. 

Κι από Εκείνην αντιδεχόμεθα “ιαμάτων άφθονα χαρίσματα”, την εσχατολογική θεραπεία της εκπεσμένης μας φύσεως. Προσερχόμεθα προς Εκείνην, και Εκείνη μας εκκλησιάζει προς τον Υιό και Θεό Της. Μας διδάσκει να προσλαμβάνουμε την όντως καταξίωση της κτίσης όλης από τον Υιό και Θεό Της και Θεό μας. Όλοι και όλα εκκλησιαζόμεθα, προσφερόμενοι σ᾽ Εκείνον, μέσα από την ιστορία και το μυστήριο στο οποίο μας εισήγαγε η ταπείνωση και η καθαρότητα και η υπακοή της Παρθένου, εκείνο το “εύρες γαρ χάριν παρά τω Θεώ”. Αυτό επιποθούμε κι εμείς. Αυτό επιποθεί η Παναγία μας για μας όλους και για τον καθένα μας.

Και από την προσκυνηματική εικόνα της Κοιμήσεως προχωρούμε στην δεσπόζουσα επίσης εικόνα της Παναγίας της Γουμένισσας, στη βρεφοκρατούσα Θεοτόκο, στο θαύμα της εγ-Χρίστωσης και ελ-Λογοποίησής μας.

Τι μας δείχνει εμφαντικά αυτή η θαυμαστή (και επιπλέον θαυματουργός) Εικόνα;

Διαλαλεί προς όλους μας το δικό Της ιστορικό και αιώνιο πλέον μυστήριο.

Μας λέει: “δεν γεννήθηκα, αλλά έγινα δοχείο της Αχωρήτου Τριάδος, στο οποίο ευδόκησε ο Θεός Πατήρ, κατασκήνωσε ο Υιός και αυτό συνέβη με την επισκίαση του Αγίου Πνεύματος που με ανέδειξε Θεομήτορα”.

Το μεγαλείο της Παναγίας δεν είναι ατομικό ούτε αυτόνομο. Ο Χριστός είναι το μυστήριο της Παναγίας Μητρός Του. Αυτός είναι η κεχαριτωμένη ομορφιά Της. Αυτός είναι η άφθαρτη αξιοσύνη Της.

Το μείζον θαύμα της Παναγίας είναι: “ο Θεός εν ανθρώποις”.

Το έλασσον θαύμα της Παναγίας: είναι “η Θεοτόκος αφ᾽ ημών στους ουρανούς”.

Κι εμείς, καταφιλούμε στην εικόνα αυτήν εδώ της Γουμένισσας την Μητέρα του σαρκωμένου Θεού και τον ενανθρωπισμένο Υιό της Αειπαρθένου. Χωρίς να συγχέονται υποστατικά, ιστορικά και εσχατολογικά, πάντως από την Πανάχραντο το ευλαβικό μας φίλημα απηχείται στον Υιό Της! και από τον συγκαταβάντα αχώρητο Θεό της ενανθρωπήσεως το λατρευτικό μας προσκύνημα γίνεται ευλάβεια ευγνωμοσύνης και ικεσίας σ᾽ Εκείνην που Τον εχώρεσε ως άνθρωπο κι έγινε η νέα Εύα της Χριστοσωτηρίας μας!


Σεβαστοί Αδελφοί και αγαπητοί μου Πατέρες,
όλοι οι εν τη θεία λειτουργία κοινωνοί και όσοι ανά τον κόσμον συνεορτασταί,
ευχηθήτε υπέρ αλλήλων και απάντων να προσβλέψουμε και να προσβλέπουμε σταθερά προς Εκείνην μ᾽ αυτήν την διάθεση και τη λαχτάρα ψυχής.

Την συγκεφαλαιώνει αντί πάντων η διαιώνια συνείδηση της Εκκλησίας (δηλαδή δυνάμει όλων μας) και εν προκειμένω ο διαπρύσιος όσιος Συμεών ο νέος Θεολόγος:

«Μεταδίδει ο Χριστός στους αγίους από μεν τη φύση και την ουσία του Πατρός Του τη χάρη του αγίου Πνεύματος, δηλαδή τη θεότητα, από δε τη φύση και την ουσία της Παναγίας τη σάρκα την οποία ανέλαβε απ᾽ αυτήν. Κι έτσι γινόμαστε υιοί της Θεοτόκου μητέρας Του και αδελφοί του ίδιου του Χριστού. Όπως η Εύα γεννήθηκε από την πλευρά του Αδάμ κι έπειτα μέσω εκείνης γεννήθηκαν όλοι οι άνθρωποι, έτσι και η Θεοτόκος χωρίς σπορά συνέλαβε και γέννησε τον Μονογενή Υιό του Θεού, και στη συνέχεια ο Υιός Της γέννησε και γεννά όσους πιστεύουν σ᾽ αυτόν στους αιώνες» (ΕΠΕ, 19Β, Ηθικός λόγος Α', ι', § 5-6, 182-184 (Περίληψη).

Να δώσει ο Θεός υπέρ απάντων, υμών τε και ημών, ταις πρεσβείαις της Θεοτόκου. Αμήν.